Sinh viên đóng học phí tại một trường ĐH công lập được tự chủ tài chính ở TP.HCM - Ảnh: Đào Ngọc Thạch
Phải công khai học phí toàn khóa học
Theo PGS Hoàng Minh Sơn, Hiệu trưởng Trường ĐH Bách khoa Hà Nội, luật Giáo dục ĐH sửa đổi quy định, với các trường tự chủ, quy định mức học phí (HP) là quyền của các trường. Tuy nhiên, nhìn chung các trường sẽ không lạm dụng quyền này bởi nhận thức việc cân nhắc mức HP là điều hết sức quan trọng. Phải làm sao để vừa đảm bảo nâng cao chất lượng đào tạo, nhưng cũng làm sao để đảm bảo khả năng tiếp cận ĐH của người học. Vì vậy từ một số năm nay trường đã đưa ra nhiều chương trình đào tạo để sinh viên có nhiều lựa chọn theo mức HP khác nhau.
PGS Phạm Hồng Chương, Hiệu trưởng Trường ĐH Kinh tế quốc dân, cho biết đơn vị là một trong những trường đầu tiên thực hiện cơ chế tự chủ, từ một phần cho đến toàn phần như hiện nay. Cho nên việc HP phải bù đắp chi phí thường xuyên và chi phí khác như hiện nay là tất yếu. Đến nay việc thu HP của trường vẫn thực hiện theo Nghị định 86/2015 của Chính phủ theo hướng công khai, minh bạch và thực hiện việc công bố cho toàn khóa.
Chỉ dựa vào học phí, trường sẽ khó đột phá
Tuy nhiên, PGS Chương nói: “Với mức HP như hiện nay, chúng ta hoàn toàn có thể đảm bảo được việc nâng cao chất lượng đào tạo. Vì những trường công lập thì đã được nhà nước đầu tư cơ sở vật chất, nên mức HP hiện nay giúp trường đảm bảo được việc chi thường xuyên. Nhưng nếu chỉ dựa vào HP thì khó có bước đột phá, khó có thể làm được những việc lớn để tạo ra những trường đẳng cấp quốc tế. Tôi nghĩ là về lâu dài nên có những giải pháp căn bản với giáo dục ĐH, đặc biệt là với vấn đề tài chính”.
PGS Sơn cũng đồng tình với quan điểm này. “Để nhà trường phát triển, nâng cao chất lượng đào tạo và nghiên cứu, đưa nhà trường lên đẳng cấp quốc tế thì không thể trông mong vào nguồn HP mà chắc chắn phải đầu tư nhiều vào nghiên cứu và chuyển giao công nghệ. Như vậy vai trò của nhà nước, của các doanh nghiệp trong việc hợp tác với nhà trường, phát triển nhà trường thế nào là điều chính yếu. Luật Giáo dục ĐH sửa đổi cũng quy định, nhà nước đầu tư thông qua cơ chế cạnh tranh, cơ chế đặt hàng giao nhiệm vụ. Chúng tôi hy vọng cơ chế này sớm thực hiện, các trường có cơ hội nâng cao thành tích nghiên cứu, chuyển giao công nghệ, và khi đó chúng ta sẽ nâng cao được chất lượng đào tạo”, PGS Sơn nói.
Nhiều trường sẽ được tự chủ xác định học phí
Theo PGS Nguyễn Thu Thủy, Phó vụ trưởng Vụ Giáo dục ĐH, Bộ GD-ĐT, cho biết khi luật Giáo dục ĐH sửa đổi được thực hiện, sắp tới là nghị định hướng dẫn luật có hiệu lực, thì các cơ sở giáo dục ĐH sẽ được tự chủ ở các mức độ phù hợp với năng lực của mình. Theo đó, những cơ sở giáo dục ĐH đáp ứng được các điều kiện để tự chủ, đồng thời tự bảo đảm kinh phí chi thường xuyên thì được tự chủ xác định mức thu HP. Cơ sở nào không thuộc trường hợp như trên thì xác định mức thu HP theo quy định của Chính phủ. Tuy nhiên, tất cả việc xác định mức thu như phải căn cứ vào định mức kinh tế kỹ thuật, theo lộ trình tính đúng tính đủ chi phí đào tạo.
Ngoài ra, các trường cũng phải thực hiện các chế độ quản lý tài chính, về kế toán kiểm toán, về công khai, minh bạch thông tin theo luật định, và đó là cơ sở để xã hội có thể giám sát.
PGS Thủy cũng cho biết, các trường tự chủ được quyết định mức thu HP trước hết tuân theo đề án tự chủ mà Chính phủ đã phê duyệt.
Nhiều vướng mắc
Theo PGS Hoàng Minh Sơn, tự chủ tài chính gồm nhiều phần chứ không chỉ là vấn đề HP. Nhưng hiện nay có mấy vấn đề mà các trường được tự chủ đang vướng.
Trước hết, trong luật ghi rõ cơ chế đầu tư của nhà nước, chính sách tài chính của giáo dục ĐH của nhà nước là thông qua cơ chế đặt hàng, giao nhiệm vụ, theo cơ chế cạnh tranh. Những trường có năng lực tốt mà sử dụng kinh phí nhà nước có hiệu quả thì được cấp kinh phí. Các trường mong muốn cơ chế này nhanh chóng được triển khai.
Cơ chế khuyến khích sự tham gia của doanh nghiệp, của xã hội vào giáo dục ĐH hiện cũng chưa rõ. “Mong muốn nhà nước nhanh chóng có cơ chế, có những chính sách rất rõ để khuyến khích hỗ trợ, tạo động lực cho các doanh nghiệp đầu tư vào các trường ĐH”, PGS Sơn đề xuất.
