Việt Nam hiện chưa phát hiện trường hợp nhiễm virus ZIKA nhưng Việt Nam lưu hành bệnh sốt xuất huyết cùng với muỗi Aedes là muỗi truyền virus ZIKA, hơn nữa, virus ZIKA hiện đã xuất hiện tại một số nước Đông Nam Á. Hiện Việt Nam đang có dịch sốt huyết với số mắc tới vài chục ngàn người, nên nguy cơ virus ZIKA xâm nhập vào nước ta là hoàn toàn có thể.

Ngày 26-12, PGS.TS. Trần Đắc Phu, Cục trưởng Cục Y tế Dự phòng (Bộ Y tế) cho biết, bệnh do virus ZIKA đã xuất hiện tại một số nước châu Mỹ, châu Phi như Guatemala, Elsalvador, Venezuela, Senegal, Honduras, Panama, Brasil.

Năm 2013, Thái Lan cũng đã xuất hiện một số trường hợp mắc bệnh do virus ZIKA và Bộ Y tế công cộng Thái Lan cho rằng virus ZIKA đã lưu hành tại Thái Lan.

Bệnh có các biểu hiện sốt, nổi mẩn, hay đau cơ, nhức đầu, đau mắt. Bệnh lây truyền chủ yếu qua muỗi Aedes (muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết), đặc biệt là có thể lây truyền qua đường máu, từ mẹ sang con khi sinh và qua đường tình dục. Thời gian ủ bệnh từ 3-12 ngày. Hầu hết các trường hợp nhiễm virus ZIKA có triệu chứng nhẹ và vừa, hoặc không có biểu hiện, do đó nhiều trường hợp mắc bệnh không phát hiện được. Hầu hết các trường hợp mắc bệnh đều có khả năng hồi phục và chưa ghi nhận trường hợp tử vong do virus ZIKA. Tuy nhiên, gần đây, điều khiến các nước quan tâm chính là ảnh hưởng của virus ZIKA đối với thai nhi.

Ngày 22-12-2015, Bộ Y tế Brasil thông báo nước này đã có 2.782 trường hợp nghi ngờ mắc chứng não nhỏ, trong đó có 40 trường hợp tử vong. Đây là sự gia tăng đáng kể (khoảng 10 lần) số trường hợp mắc chứng não nhỏ tại Brasil so với các năm trước đó. Trong số các trường hợp mắc chứng não nhỏ ở trẻ sơ sinh có một số trường hợp xét nghiệm dương tính với virus ZIKA. Hiện nay, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đang phối hợp với Bộ Y tế Brasil đánh giá mối liên quan giữa virus ZIKA và chứng não nhỏ, tuy nhiên, có nhiều nguyên nhân có thể liên quan đến chứng não nhỏ ở trẻ sơ sinh như các nhiễm trùng, nhiễm độc tố của bà mẹ trong quá trình mang thai, những lỗi của gen, … .

PGS.TS. Trần Đắc Phu cho hay, tại Việt Nam hiện chưa phát hiện trường hợp nhiễm virus ZIKA. Song, nước ta lưu hành bệnh sốt xuất huyết cùng với muỗi Aedes là muỗi truyền virus ZIKA, hơn nữa, virus ZIKA hiện đã xuất hiện tại một số nước Đông Nam Á, Việt Nam cũng đang có dịch sốt huyết với số mắc tới vài chục ngàn người, nên nguy cơ virus ZIKA xâm nhập vào nước ta là hoàn toàn có thể. Vì thế, Bộ Y tế Việt Nam đang phối hợp chặt chẽ với WHO theo dõi sát diễn biến và các nguy cơ của bệnh cũng như tăng cường các biện pháp giám sát, phòng chống dịch bệnh ở nước ta.

Điều đáng lo ngại là hiện bệnh do virus ZIKA chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, mà cũng như chưa có vaccine phòng bệnh. Do đó, việc triển khai các biện pháp nhằm hạn chế sự lây truyền của bệnh bằng cách diệt muỗi truyền bệnh và các ổ chứa của muỗi, bọ gậy là biện pháp hiệu quả để phòng bệnh. Bộ Y tế khuyến cáo người dân cần quan tâm đến các biện pháp phòng bệnh do virus ZIKA: Đậy kín tất cả các dụng cụ chứa nước để muỗi không vào đẻ trứng; diệt loăng quăng/bọ gậy bằng cách thả cá vào dụng cụ chứa nước lớn; thau rửa dụng cụ chứa nước vừa và nhỏ, lật úp các dụng cụ không chứa nước; thay nước bình hoa/bình bông; bỏ muối hoặc dầu vào bát nước kê chân chạn; loại bỏ các vật liệu phế thải, các hốc nước tự nhiên không cho muỗi đẻ trứng như chai, lọ, mảnh chai, vỏ dừa, mảnh lu vỡ, lốp/vỏ xe cũ, hốc tre, bẹ lá...; ngủ màn, mặc quần áo dài phòng muỗi đốt ngay cả ban ngày.

Người dân cần tích cực phối hợp với ngành y tế trong các đợt phun hóa chất diệt muỗi để phòng, chống dịch. Khi bị sốt đến ngay cơ sở y tế để được khám và tư vấn điều trị. Không tự ý điều trị tại nhà.

Virus gần tương tự với bệnh sốt xuất huyết

Virus Zika thuộc họ flavivirus - rất gần với các virus gây nên bệnh sốt xuất huyết.

Các loài flavivirus có cấu tạo gần như tương đồng (ảnh minh họa)

Bệnh do virus ZIKA được ghi nhận đầu tiên vào năm 1947 tại khu rừng ZIKA của Uganda (một quốc gia tại châu Phi). 

Cũng giống như sốt xuất huyết, bệnh được lây truyền qua vật chủ trung gian là muỗi, hay cụ thể hơn là muỗi Aedes (muỗi lan truyền bệnh sốt xuất huyết). Chính vì vậy, qua thời gian căn bệnh này đã xuất hiện ở nhiều nước trên thế giới.

Muỗi Aedes - vật chủ trung gian của virus Zika

Thực chất, virus này không được xếp vào dạng nguy hiểm với người trưởng thành. Người mắc bệnh cũng sẽ có những triệu chứng tương tự như khi mắc sốt xuất huyết: sốt, xuất huyết nội, đau mỏi cơ, đau mắt... nhưng với mức độ nhẹ hơn.

Đau mắt do virus Zika

Tuy một số trường hợp có thể chuyển biến nặng do thể trạng yếu, nhưng thường thì bệnh nhân sẽ khỏi bệnh trong khoảng 4 ngày đến 1 tuần.

Một số triệu chứng khi bệnh nặng, có thể nhầm lẫn với các căn bệnh
nguy hiểm hơn như sốt xuất huyết hoặc bệnh chikungunya.

Nhưng nếu vậy thì loại virus này nguy hiểm ở điểm gì, khi hầu như không có trường hợp nào tử vong vì nó?

Loài virus "ăn não" trẻ sơ sinh cực kỳ nguy hiểm

Câu chuyện này bắt nguồn khi Bộ Y tế Brazil thông báo trong năm 2015 có tới 2.782 trường hợp trẻ em sinh ra tại Brazil mắc "chứng não nhỏ" - một căn bệnh theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đánh giá là không thể chữa được. Con số này trong năm 2014 chỉ là 147 trẻ.

Trẻ mắc phải hội chứng này não bộ sẽ không phát triển bình thường khi còn ở trong bụng mẹ. Kết quả, đứa trẻ ra đời với một cái đầu nhỏ bất thường.

Một đứa trẻ mắc phải hội chứng não nhỏ

Hầu hết những em bé kém may mắn như vậy đều không sống được lâu. Và dù có may mắn sống sót, sự phát triển của các em cũng gặp rất nhiều trở ngại.

Nhưng như vậy thì sao? Vấn đề là ở chỗ các chuyên gia cho rằng, nguyên nhân của hội chứng này là vì virus Zika.

Theo như ghi nhận từ Trung tâm phòng chống dịch bệnh Châu Âu (ECDC), có mối liên hệ rất rõ ràng từ việc thai phụ mắc phải Zika virus trong quá trình mang thai, đến việc con cái sinh ra mắc phải hội chứng nhỏ đầu. 

Tại hầu hết các địa điểm dịch sốt Zika bùng phát (như Brazil gần đây) đều có sự gia tăng đột biến của hội chứng này.

Dù vậy hiện các chuyên gia cần nhiều thời gian hơn đánh giá chính xác được mối quan hệ này, vì còn có nhiều nguyên nhân khác gây nên hội chứng não nhỏ như nhiễm trùng, nhiễm độc tố trong quá trình mang thai, lỗi gene....

Thế nhưng rõ ràng sự nguy hiểm tiềm ẩn của virus Zika là không thể phủ nhận, khi thậm chí chính phủ Brazil còn khuyên người dân không nên mang thai vào thời gian này, khi dịch bệnh đang bùng phát.

Còn tại Việt Nam, tuy chưa có ghi nhận trường hợp nào mắc phải virus Zika, nhưng chúng ta lại có vật chủ trung gian lây truyền căn bệnh này: muỗi Aedes. 

Đồng thời hiện nay virus này đã ghi nhận tại một số nước trong khu vực Đông Nam Á. Chính vì thế Bộ Y tế Việt Nam khuyên người dân nên "đi trước một bước" bằng cách diệt muỗi và các ổ bọ gậy xung quanh nhà để loại bỏ nguy cơ lan truyền dịch bệnh.

Xem bài viết tiếng Anh

Theo báo Công an nhân dân - ngày 26/12/2015